„Świerki
II”
W
nocy 29/30 kwietnia na terenie leśniczówki w Emilianowie został sformowany i
zaprzysiężony na Rotę AK oddział partyzancki por. Alojzego Bruskiego (legendarnego
dowódcy zgrupowania partyzanckiego „Świerki” w czasie okupacji niemieckiej w
Borach tucholskich) „Świerki II" w sile 35 partyzantów w tym 3 oficerów
(por. A. Bruski ps. „Buk”, ppor. Zbigniew Smoleński ps. „Żuraw”, ppor. Jerzy
Wróblewski ps. „Kruk”). Członkiem „Świerków II” był m.in. kpt. AK Alojzy
Gładykowski ps. „Głóg”, aktualny prezes Okręgu Bydgoszcz ŚZŻAK. Oddział
„Świerki II" operował w Puszczy Bydgoskiej i na terenach przyległych.
Celem jego działań była ochrona ludności przed sowieckimi maruderami –
dokonującymi kradzieży, rabunków i mordów. Leśniczówka w Emilianowie była jego
punktem kontaktowym z Obwodem i Inspektoratem w Bydgoszczy. Tutaj też zebrała
się część partyzantów po jego rozbiciu i stąd zostali oni przerzuceni do innych
kryjówek.
Ważniejsze walki „Świerków II” z grasantami
sowieckimi miały miejsce 6 maja 1945 r. w okolicach Nowej Wsi Wielkiej – bez
strat własnych - 8 maja 1945 r. we wsi Pszczółczyn pod Łabiszynem (gdzie życie
straciło dwóch partyzantów) oraz 13 maja 1945 r. w pobliżu Brzozy Bydgoskiej. W
połowie maja 1945 r. oddział „Świerki II” został rozbity przez jednostki Armii
Czerwonej. Zginął wówczas ppor. Jerzy Wróblewski, który pod nieobecność
Bruskiego i Smoleńskiego pełnił funkcję dowódcy oddziału Do definitywnej likwidacji
„Świerków II” doszło wskutek aresztowania na początku czerwca 1945 r.,
niektórych członków oddziału, m.in. por. A. Bruskiego i ppor. Z. Smoleńskiego,
ukrywających się po jego rozbiciu w Bydgoszczy.
Sprawę A. Bruskiego i Z.
Smoleńskiego rozpatrywał 21 grudnia 1945 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu na
sesji wyjazdowej w Bydgoszczy. Por. A. Bruski został skazany na karę 10 lat
pozbawienia wolności, natomiast ppor. Z. Smoleński - na karę śmierci. Inni
członkowie oddziału - na kary wieloletniego pozbawienia wolności. W dniu 12
stycznia 1946 r. Bolesław Bierut odrzucił wniosek o ułaskawienie ppor. Z.
Smoleńskiego i zarazem wpłynął na Najwyższy Sąd Wojskowy by unieważnił wyrok
Bruskiego. Wskutek tego NSW 4 lutego 1946 r. skierował sprawę Bruskiego do ponownego
rozpatrzenia. Kolejny proces „Graba” odbył się 13 lipca 1946 r. przed WSO w
Poznaniu. Decyzją zmienionego składu sędziowskiego, któremu przewodniczył ppor.
Ignacy Leszczar, Bruski został również skazany na karę śmierci. Wyroki te
wykonano z całą bezwzględnością - ppor.
Zbigniew Smoleńskie został stracony w Bydgoszczy 21 lutego 1946 r., natomiast
por. Alojzy Bruski we Wronkach 17 września 1946 r.
|
|
|
|
|
Alojzy Bruski
– podporucznik w 72 pp. w Radomiu; ranny we wrześniu 1939 r., uciekł z
niewoli, żołnierz ZWZ, AK oraz Delegatury Sił Zbrojnych, ps. „Grab",
„Drwal", „Buk”. |
|
Zbigniew
Smoleński - ppor. mar. Flotyli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku na
Polesiu. W 1939 r. walczył na Helu. Wojnę
spędził w Oflagu „Woldenberg”. Żołnierz Delegatury Sił Zbrojnych, ps.
„Żuraw”. |
Mapka sytuacyjna otoczenia Leśnictwa Emilianowo w
latach 1939-1945
opracowanie: prof. dr hab. Henryk Wrembel